Door
‘Bonifatius velt de Donareik’. Schilderij van Johann Michael Wittmer (1802-1880).
De Kerk viert op 5 juni het feest van Sint-Bonifatius die in Utrecht de assistent van Sint-Willibrord was, voordat hij in Duitsland zijn grote kersteningswerk ontplooide. Bonifatius’ terugkeer naar Nederland betekende zijn dood: als grijsaard werd hij op 5 juni 754 bij Dokkum vermoord. U vindt hier een artikel met zijn levensbeschrijving.
Bonifatius heette eigenlijk Winfried
Dr. Plinio: Eerst wat informatie uit het boek La vie des Saints van Rohrbacher: Sint Bonifatius leefde van 675 tot 754 (dus in de hoge Middeleeuwen). Hij werd geboren in Engeland en zijn doopnaam was Winfried, later door de paus veranderd in Bonifatius. Op zevenjarige leeftijd trad hij in in het klooster van Nurslig, waar hij zich duidelijk realiseerde dat het zijn roeping was om de heidense volkeren te bekeren.
Concilies tegen simonie
Hij wijdde zich vooral aan de evangelisatie van de Saksen in Germanië en kreeg hiervoor de opdracht van Gregorius II (paus). Hij hielp Karel Martel bij de hervorming van de Kerk in het Frankenrijk en riep concilies bijeen om simonie te onderdrukken. Hij stierf de marteldood in Dokkum (Friesland). Zijn lichaam rust in Fulda (Hessen), waar het voorwerp van verering is voor heel katholiek Duitsland, waarvan hij de patroon is.
Benedictijnse kloosters in eenzame gebieden
Om je een idee te geven van de rol van deze heilige in de stichting van de Middeleeuwen, is het misschien de moeite waard om de zeer beknopte gegevens die hier op dit blad worden gepresenteerd, in één overzicht samen te brengen. Allereerst heb je de heilige Bonifatius als monnik, in een tijd dat het monnikendom het meest dynamische aspect van de Kerk was. Met andere woorden: de instellingen van grote kloosters en conventen van broeders die in afzondering leefden. De Benedictijnse kloosters lagen niet in steden zoals nu, maar in eenzame gebieden. Zij trokken mensen en zo ontstonden er steden omheen.
Missonaris onder de barbaren
Hij nam actief deel aan het belangrijkste kerkelijke werk van zijn tijd, waaruit in de toekomst de Middeleeuwen zouden voortkomen. In de lezingen van Prof. Fernando Furquim heb je het belang van Cluny in de Middeleeuwen gezien. Sint-Benedictus is de ‘grootvader’ van Cluny, als je het zo kunt zeggen; Cluny is uit hem geboren. Dan heb je nog een ander aspect van Bonifatius: hij is een missionaris. En een van de grote werken van de Middeleeuwen was de evangelisatie van de barbaarse volken. Voor de val van het Westerse Rijk was heel Europa voorbij de Donau barbaars. Net zo barbaars als de indianen die vandaag nog in de Zuid-Amerikaanse jungle leven.
Verrotting van het Romeinse Rijk
Dit was dus een groots werk, want het waren enorme volkeren van grote waarde die opgenomen werden in de beschaving en vooral in het christendom. En dit was grotendeels het werk van de monniken, maar vooral van de heilige Bonifatius. U ziet hier dus een tweede aspect. Derde aspect: een deel van Europa was katholiek: Frankrijk, Italië, Engeland, een stukje van Spanje. Maar dit christendom was verrot door alle verrotting die het van het Romeinse Rijk had geërfd. De Middeleeuwen hebben deze verrotting verholpen en genezen.
Tegen ketterij en simonie
Je ziet Bonifatius op een kapitale manier handelen op dit punt, door te strijden in de belangrijkste katholieke natie, wat in die tijd het rijk van de Franken was: daar bestreed hij ketterij en simonie. Wat is simonie? Dat is het verkopen van kerkelijke ambten: het verkopen van bisdommen, een bisschop die de benoeming van priesters verkoopt, enzovoort. Je kunt dus zien dat hij een pilaar en een lichtpunt van zijn tijd was, een van de grootste mannen aller tijden. Hier heb je een algemeen beeld van het buitengewone werk van de heilige Bonifatius.
Bonifatius: een kapitale figuur
Zijn tijdperk was een van de grootste van de Kerk, waarin zij in de eerste plaats de grootste dingen deed. Ten tweede: de heilige Bonifatius werkte mee aan al het grootse dat zij deed. Ten derde: hij werkte enorm mee, op een kapitale wijze, hij was een kapitale figuur in die samenwerking. Als je deze figuur een beetje begrijpt, zie je de reikwijdte van de eed die hij zwoer aan paus Gregorius II toen hij tot bisschop werd gewijd. Hij ondertekende deze eed en legde hem op de relikwieën van Sint-Pieter:
De eed van Sint-Bonifatius
In de naam van de Heer, onze God en Redder Jezus Christus. Jaar VI van de regering van keizer Leo IV van zijn zoon Constantijn VI. Ik, Bonifatius, bisschop bij de gratie Gods, beloof aan u, gezegende Petrus, prins der apostelen, en aan uw Vicaris, gezegende paus, evenals aan hun opvolgers, door de ondeelbare Drie-eenheid, Vader, Zoon en Heilige Geest, en door uw Heilig Lichaam hier aanwezig, dat ik altijd de zuiverheid van het katholieke geloof zal bewaren in de eenheid van hetzelfde geloof, waarin, zonder twijfel, de redding van alle christenen is; dat ik nooit de eenheid van de Universele Kerk zal beledigen, maar altijd een integrale trouw zal hebben, een oprechte toewijding aan u en aan de belangen van uw Kerk, aan wie de Heer de macht heeft gegeven om te binden en te ontketenen, evenals aan uw Vicaris en zijn opvolgers, dat ik nooit enige gemeenschap zal hebben met de bisschoppen die ik zie afwijken van de oude paden die zijn uitgezet door de Heilige Vaders; dat ik, als ik kan, hun actie zal verhinderen, anders zal ik hen aanklagen bij de Paus en mijn Heer.
Ik, Bonifatius beloof en onderteken…
Als ik, op een manier die God niet behaagt, tegen deze belofte inga, moge ik schuldig worden bevonden in Gods oordeel en de straf ontvangen van Ananias en Saffira, die tegen u wilden liegen. Ik, Bonifatius, nederige bisschop, heb het formulier van deze belofte met mijn eigen hand ondertekend, en ik heb het op het heilige lichaam van de zalige Petrus gelegd, zoals voorgeschreven is, en ik heb deze eed gezworen in de aanwezigheid van God, die getuige en rechter is, en ik beloof dat ik me er goed aan zal houden.
Totale oorlog tegen slechte bisschoppen
Deze eed is prachtig, omdat het een deel bevat dat een daad van geloof is in de katholieke Kerk en de Heilige Roomse Stoel. En het bevat een daad van trouw, dat wil zeggen dat hij zich door deze eed speciaal bindt aan de stoel van Petrus, zoals zijn plicht is als bisschop. Dus wat belooft hij? Hij belooft dat hij altijd trouw zal zijn aan het pausdom. En dat hij – en dit is de grootste les voor ons – nooit iets gemeen zal hebben met slechte bisschoppen die zich afsnijden van de gehoorzaamheid van Rome. Bovendien belooft hij in te grijpen en de daden van deze bisschoppen te voorkomen. En als hij daar niet in slaagt, zal hij ze aanklagen bij de paus. Met andere woorden, hij belooft een totale oorlog tegen de slechte bisschoppen.
De straf van Ananias en Saffira
Hij vraagt om een straf voor zichzelf als hij niet het juiste doet. Welke straf? Die van Ananias en Sapphira. Wat is de straf van Ananias en Saffira? Weet je nog, de Handelingen van de Apostelen vertellen ons dit: Ananias en Saffira waren een koppel dat bezittingen had; ze waren katholieken en ze boden zich aan bij Petrus en overhandigden een bepaald deel van hun bezittingen en zeiden: “Hier is alles wat we bezitten, we geven het aan de Kerk”. Petrus zei: “Jullie liegen tegen de Heilige Geest, want ik weet dat jullie een deel geven en zeggen dat het alles is, maar een ander deel houden jullie voor jezelf verborgen”. En ze vielen beiden dood neer. Welk verband is er tussen zijn eed en de daad van Ananias en Saffira, als hij ontrouw zou zijn? In deze eed zegt hij: “Ik beloof alles aan God”. Als hij iets voor zichzelf reserveert, begaat hij de zonde van Ananias en Saffira. Hij vraagt dus om gedood te worden op het moment dat hij deze zonde heeft begaan. Natuurlijk wordt begrepen dat hij vraagt om definitieve boetedoening, om verlossing. Maar hij vraagt de straf voor zichzelf.
Eeuwige verdoemenis
Paus Gregorius II schreef een brief waarin hij werd aanbevolen bij de geestelijkheid en adel van het Frankenrijk. De brief luidt als volgt: “Als iemand, die God niet behaagt, zich tegen zijn werken verzet en hem hindert in zijn bediening, hem en zijn opvolgers in het apostolaat, laat hem dan door goddelijk vonnis anathema verklaren en aan de eeuwige verdoemenis worden onderworpen.” Je kunt zien met welk een kracht dit gedaan werd in die tijd. Met andere woorden, hij maakte een fout, de veroordeling valt op hem en het is voorbij: hij is onderworpen aan de eeuwige verdoemenis.
God laat zijn toorn op de wereld los
Iemand zal zeggen: “Maar, dr. Plinio, impliceert dat niet een zekere boosheid en dus een zekere onvolmaaktheid?” Nee. Het is geen boosheid. Nee. Het is geen boosheid op de zondaar, maar op de zonde, die de zondaar treft omdat hij gezondigd heeft. Het is een tijd van logica en samenhang, van strengheid en rechtvaardigheid. Jullie zullen zeggen: “Maar, dr. Plinio, zoiets zal in onze tijd toch niet zijn…?” Ik zeg: beste vrienden, hoe zit het met de beloften van straf die Onze Lieve Vrouw in Fatima heeft gedaan [de Bagarre, een term die deze beloften samenvat en in het huidige taalgebruik van de TFP wordt gebruikt, -red.], als de mensheid zich niet bekeerde? Wat is Bagarre als het dat niet is? De Bagarre waar mensen zo traag in zijn om in te geloven? De Bagarre is precies dat: op een bepaald moment is de beker van Gods toorn, van Gods woede, vol en laat God zijn toorn op de wereld los. Dat is de theorie van Bagarre.
Afschuw van het kwaad
Wat moeten we overwegen in de Bagarre? De schoonheid, de heiligheid van God, want heiligheid straalt niet alleen omdat het de bron van het goede is, of omdat het zelf goed is, maar vanwege zijn afschuw van het kwaad. Het is prachtig om deze volledige afwijzing van het kwaad te zien die heiligheid heeft, zodat we van deze strenge formules van de Kerk kunnen en moeten houden: zij laten ons haar afschuw van het kwaad zien en daarom van het goede dat in haar is.
Deze tekst is overgenomen van pliniocorreadeoliveira.info en is ontleend aan een conference die prof. Plinio op 4 juni 1969 gegeven heeft.