Door
Ik zou iedereen hier willen aanraden om in de bibliotheek te zoeken naar de biografie van de heilige Antonius Maria Claret (feestdag 24 oktober, -red.) in het Spaans uitgegeven door de Paters Claretianen. Het heeft een zekere omvang, niet een van die kleine boekjes. Ik las het toen ik jaren geleden een lezing over hem moest geven in Rio Claro (in de staat São Paulo). Ik las het onderweg en verwonderde me gewoon over zijn leven!
Heilige van de Voorzienigheid
Er zijn zoveel buitengewone dingen die gezegd zouden kunnen worden over de heilige Antonius Maria Claret – zoals over elke heilige wiens biografie goed gedaan is… en gelezen wordt – dat dit veel meer een uitnodiging zou zijn voor een conferentie dan het geven van een paar samenvattende notities. De Heilige Kerk raadt het maken van vergelijkingen tussen heilige en heilige af. Dus ik ga niet zeggen dat de heilige Antonius Claret de grootste heilige van zijn tijd was. Maar ik wil wel zeggen dat als het waar is dat er in elke historische periode enkele grote heiligen zijn die volgens de plannen van de Voorzienigheid alle anderen in belangrijkheid overtreffen, één daarvan zeker de heilige Antonius Claret was.
Extreem levendig en vurig
Hij was veel meer dan de stichter van een religieuze congregatie, maar een van die figuren die, zelfs als ze geen diepgaande invloed hadden op hun tijd, door het simpele feit dat ze bestonden, deze volledig domineerden. Denk eens aan het volgende: een man van klein postuur, Spaans, levendig, pittig Catalaans, die achtereenvolgens de volgende dingen doet: gaat studeren in Barcelona, gaat weven. Vanwege zijn extreem levendige en vurige temperament, gaf hij zijn interesse in zijn priesterroeping op en hield zich een bepaalde periode bezig met vragen over machines, weefgetouwen en dat soort dingen, hij ging er helemaal in op. Hij praktiseerde nog steeds de godsdienst, maar hij was echt een ‘lege kolf’ (een uitdrukking die binnen TFP gebruikt wordt om iemand aan te duiden die verstoken is van ijver voor de glorie van God, in een staat van lauwheid dus, naar analogie van een maïskolf zonder korrels, -red.).
Beschermheilige van ‘lege kolven’
En het voorbeeld van zo’n ‘kolf’ is de heilige Antonius Maria Claret in die periode van zijn leven, zoals hij zelf vertelt in zijn autobiografie. Hij zegt dat hij naar de Mis ging en de communie ontving, maar dat hij, afgezien van het strikt nakomen van deze verplichtingen, meer machines in zijn “hoofd had dan heiligen op het altaar” en aan niets anders dacht. Dit is een ‘kolf’, een ‘kolf’ met gif. Totdat hij op een dag een speciale genade ontving en er een soort bekering in hem plaatsvond. In die zin is hij de beschermheilige van de ‘kolven’. Hij werd bekeerd omdat hij een grote devotie voor Onze Lieve Vrouw had, die hem tot heel grote dingen riep, waardoor hij weer op de been kwam. Vanaf dat moment begon hij aan een ononderbroken mars naar de toppen van heiligheid, die we later zullen zien.
Krachtige stem
Hij werd priester gewijd en werd missionaris. Hij bleek het type populaire missionaris te zijn, met enkele werkelijk eminente eigenschappen. Hij had een krachtige stem. Als hij in de kerken van vandaag zou zijn, zou hij geen luidspreker nodig hebben om zichzelf te laten horen. En hij preekte niet alleen in kerken, die te klein waren voor de populaire menigten die hij aantrok – en ik wil het woord populair benadrukken – maar hij moest ze verzamelen op openbare pleinen, waar zijn stem wijd en zijd werd gehoord. En er waren zoveel mensen die naar hem luisterden dat de openbare pleinen soms niet genoeg waren.
Claret sprak met buitengewoon charisma
Als hij van de ene stad naar de andere reisde, was zijn faam als heilig redenaar zo groot dat een groot deel van de bevolking van de stad waar hij was geweest hem halverwege vergezelde. Dan kwamen de mensen van de stad waar hij predikte in processie om hem te verwelkomen. Tijdens de samenkomst, een afscheidspreek voor sommigen, een begroetingspreek voor anderen, en veel geween, want hij wist de gave van tranen in hoge mate op te wekken bij zijn toehoorders. Daarna ging hij spreken als een populaire redenaar die zeer levendig, zeer interessant, zeer vurig, zeer diepgaand, zeer solide, zeer inhoudelijk was, maar vervuld van buitengewone charisma’s, die aanleiding gaven tot gebeurtenissen tijdens zijn spectaculaire preken.
‘Ik ga de demon uitdrijven’
Hij kwam bijvoorbeeld langs en zei: “Mevrouw – en dan wees hij naar een vrouw in het publiek – u denkt dat u niet doodgaat, dat u weet ik hoeveel jaar gaat leven, maar uw dood duurt maar… – spanning – zes maanden!” Flauwvallen van de kant van de belanghebbende, natuurlijk, en huilen. En het kwam vaak uit. Bij andere gelegenheden zei hij: “Ik ga de demon uitdrijven die boven dit auditorium zweeft”. Hij sprak dan de formule voor de uitdrijving uit en er klonk een donderend geraas: bliksem in een serene hemel, de klokken van het belfort vielen! En de hele bevolking was zo… Natuurlijk, massale bekeringen. Want we kunnen ons het effect van zo’n prediking goed voorstellen…
Claret begreep eigen roeping: preken
Zijn grote kwaliteiten als heilig redenaar, als missionaris, werden aangevuld met iets merkwaardigs: hij wist heel goed dat zijn missie erin bestond missionaris te zijn; hij wilde nooit een diepzinnig theoloog zijn, een hoogdravend redenaar, zoals pater Antonio Viera, Bossuet, Bourdaloue… Maar hij besefte dat hij geboren was om tot het volk te spreken, en dat deed hij dan ook. Hij gaf een stichtelijk voorbeeld ten opzichte van, bijvoorbeeld, bepaalde religieuze ordes die bedoeld zijn om het volk te bekeren en op te leiden door middel van prachtig populair oratorium, en dat is het.
Wonderbaarlijk resultaat met ‘oude’ prediking
Aan de andere kant, wat heel interessant is, is dit: de ‘christendemocraten’ van die tijd zeiden dat het onmogelijk was om het volk naar contrarevolutionaire standpunten te leiden, en dat het nodig was om geheel nieuwe methoden van apostolaat uit te vinden omdat de oude niet werkten. Hij bereikte echter een wonderbaarlijk resultaat door handig om te gaan met de oude methode. Zo gaf hij deze mensen het antwoord: “Jullie hebben geen resultaten met de oude methoden van apostolaat die jullie prediken. Dat geloof ik graag! Jullie slagen ook niet met de nieuwe, maar dat is omdat jullie niet goed zijn”… Het is net zoiets als iemand die op de radio zingt en zegt: ‘Ik zing niet goed vanwege de luidspreker’… Dat is het niet! Je zingt gewoon niet goed. Als je de luidspreker aanzet, komt er toch rommel uit.
Heilige kende ook zijn beperkingen
Sint-Antonius Maria Claret begreep nog iets heel goed: dat hij een man was die gemaakt was om ijver op te wekken, en niet om de ijver die hij had opgewekt te coördineren. Daarom trok hij door de provincies om overal de liefde voor God op te wekken, om anderen dat zaad, dat vuur te laten opnemen en het voor een ander doel te gebruiken. Met andere woorden, hij was een model van onthechting, zonder zich zorgen te maken over oogsten voor zichzelf, maar planten voor anderen om te oogsten.
Zonen van het Onbevlekt Hart
Terwijl hij doorging met het vervullen van een zeer grote missie als missionaris in heel Spanje, zou hij in deze periode de Congregatie van de Zonen van het Onbevlekt Hart van Maria hebben gesticht. De naam van de congregatie heeft alles te maken met de devotie tot het Onbevlekt Hart van Maria, die ik hier al bij andere gelegenheden heb behandeld en waarop ik niet uitgebreid hoef in te gaan.
Aartsbisschop van Cuba
Hij werd benoemd tot aartsbisschop van Cuba, waar hij begon aan een ware bekering van het ontluikende eiland. De vijanden van de katholieke Kerk begonnen fel tegen hem op te treden, omdat hij veranderingen in gewoonten en bekeringen uitlokte. Hij kreeg te maken met een reeks aanvallen en zo’n sterke tegenstand dat de koningin van Spanje hem juist daarom van het eiland moest verwijderen. Toen hij nog in Cuba was, voorspelde hij de aardbeving en de pest die daar zouden plaatsvinden, wat ook gebeurde.
Overgeplaatst naar Madrid
Hij werd door de paus overgeplaatst van aartsbisschop van Santiago de Cuba naar patriarch van India en aalmoezenier van het koninklijk hof in Madrid, maar zijn titel had niets te maken met Indië en was slechts conventioneel. Hij werd uiteindelijk de biechtvader van koningin Isabella II, die tot de liberale tak van het Spaanse koningshuis behoorde en streed tegen de carlisten (trouw aan de troonpretendent Carlos María Isidro de Borbón ‘en nombre de Cristo Rey’, ‘in naam van Christus Koning’).
Met koningin verbannen naar Frankrijk
Zoals altijd het geval is met deze liberale takken, is hun bestaansreden om de revolutie in de kaart te spelen. En als ze dat niet doen, gooit de revolutie ze omver. En de koningin leende zich voor het spel van de revolutie. Maar in contact met Sint-Antonius Claret veranderde ze geleidelijk en werd ze anti-liberaal. Ze voerde een beleid dat zo tegen de doelen van de revolutie in ging dat ze uiteindelijk verbannen werd naar Frankrijk, samen met haar heilige biechtvader. Het was de heilige Antonius Claret die met zijn ijver deze ‘aardbeving’ in Spanje veroorzaakte.
Revolutie wilde constitutionele monarchie
Het was een grote overwinning voor de goede zaak dat Isabella II op deze manier werd afgezet. Want de Revolutie wilde op dat moment geen republiek stichten in Spanje, omdat het nog vroeg was. De Revolutie wilde een constitutionele monarchie, maar werd gedwongen om haar republiek naar voren te schuiven. En dit leidde tot veel kristallisatie in de publieke opinie. En kort daarna moest de monarchie worden hersteld. Zonder het werk van Sint-Antonius Claret zou deze revolutionaire republiek in Spanje definitief hebben gezegevierd.
Onfeilbaarheid van de paus
In 1869, een jaar voor zijn dood vond het Eerste Vaticaans Concilie plaats. De heilige was in slechte gezondheid, ziek, maar gezegend met de hoogste genaden die een mens kan hebben. Bijvoorbeeld, vanaf 1861 verzwakte het Heilig Sacrament niet in hem van de ene communie naar de andere, omdat hij een levend tabernakel was, net zoals bij Onze Lieve Vrouw Jezus in haar leefde tijdens haar incarnatie en dracht. Tijdens het Vaticaans Concilie was hij verontwaardigd over de tirades van sommige bisschoppen tegen de pauselijke onfeilbaarheid. En hij, die geen theoloog was, stond op en hield een beroemde toespraak ter verdediging van de onfeilbaarheid.
Waarom Claret onze patroonheilige is
Twee jaar later (in 1870) stierf hij in ballingschap, in het cisterciënzer klooster van Fontfroide in Frankrijk, nadat hij had moeten vluchten voor zijn vervolgers die hem wilden arresteren en meenemen naar Spanje om hem te berechten en te veroordelen. Hij is onze patroonheilige als patroon van de ‘kolven’. Hij is onze patroon als patroon van gelovigen die gehoor geven aan de genade. Hij is onze patroon omdat hij zijn leven lang de devotie tot het Onbevlekt Hart van Maria en tot Onze Lieve Vrouw intens heeft bevorderd. Hij is een model en patroon omdat hij vocht tegen de Revolutie in Spanje. Hij is een model en patroon voor ons als voorbeeld van hoe ware, goede, ultramontane prediking perfect past bij de arbeidersklasse – in tegenstelling tot wat de Revolutie wil. En hij is onze patroon, als toegewijde van de Heilige Apostolische Stoel.
Al deze redenen brengen ons ertoe om morgen op een speciale manier op zijn patronaat te vertrouwen en hem om heel bijzondere genaden te vragen.
Dit artikel is overgenomen van pliniocorreadeoliveira.info en gebaseerd op een conference die prof. Plinio op 23 oktober 1964 heeft gehouden.